پالس اكسيمتر

پالس اكسيمتر يك دستگاه پزشكي مي باشد كه براي اندازه گيري درصد اكسيژن موجود در هموگلوبين خون و ضربان قلب مورد استفاده قرار مي گيرد كه يك شاخص مهم براي تعيين ميزان سلامتي بدن مي باشد.

در واقع دستگاه پالس اكسيمتر يك مدل از دستگاه هاي ساده است كه در منزل مي توان از آن استفاده كرد. اين دستگاه براي سنجش ميزان اكسيژن موجود در خون استفاده مي شود و در واقع درصد اشباع اكسيژن خون را در سرخرگ انسان به ما نشان مي دهد.

دستگاه پالس اكسيمتر روشي غيرتهاجمي به حساب مي آيد كه ملكول هاي هموگلوبين موجود در خون را كه اكسيژن دارند شمارش كرده و آن را به درصد بيان مي كند. معمولا مقدار نرمال اكسيژن خون بايد بين نود و پنج تا نود و هفت درصد باشد و اگر اين ميزان پايين تر از نود درصد باشد وضعيت بيمار خطرناك است. پالس اكسيمتر مي تواند روند و ميزان ضربان قلب را نيز اندازه گيري كند.

به آزمايش اندازه گيري ميزان اكسيژن موجود در خون پالس اكسيمتري مي گويند كه با استفاده از دستگاه پالس اكسيمتر انجام مي شود. قسمت خارجي اين دستگاه براي عملكرد روي سر انگشتان يا لايه ي گوش بيمار قرار داده مي شود تا ديتگاه با سرخرگ خوني بيمار مجاورت داشته باشد.

نحوه ي عملكرد دستگاه پالس اكسيمتر

نحوه ي عملكرد اين دستگاه به اين شكل است كه پرتوي نور قرمز و مادون قرمز را از خود متصاعد مي كند و اين پرتوها از مويرگ هاي موجود در بدون بيمار عبور مي نمايند. نسبت نورها به يكديگر در انتها ميزان اكسيژن خون را مشخص مي كنند. خوني كه داراي اكسيژن است رنگ قرمز روشن تري دارد و خون بدون اكسيژن آبي يا بنفش است. بنابراين دستگاه در ابتدا مجموع هر دو رنگ را اندازه گيري مي نمايد، سپس رنگي كه در زمان عدم وجود نبض تشخيص داده مي شود را از مجموع كم مي كند. رنگ هاي باقي مانده بيانگر ميزان خوني است كه اكسيژن دارد. اين مقدار روي نمايشگر دستگاه به درصد نشان داده مي شود.

كاربرد پالس اكسيمتر

پالس اكسيمتر براي موارد زير كاربرد دارد:

• قبل، بعد و حين عمل جراحي كه بيمار بيهوش مي باشد.
• مشاهده طرز كاركرد داروهايي كه براي درمان بيماري ريه استفاده مي شوند.
• بررسي توانايي فرد براي افزايش سطح فعاليت خود
• بررسي نياز فرد به اكسيژن و كمك به تنفس او
• بررسي طرز تنفس او در هنگام خواب و تشخيص بيماري آپنه خواب

اين دستگاه براي بررسي ميزان سلامتي فرد در هنگام قرار گرفتن در شرايطي كه اطلاع از ميزان اكسيژن هموگلوبين خون او بسيار ضروري است نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. از قبيل اين شرايط:

• حمله قلبي
• نارسايي قلبي
• بيماري انسداد ريه
• كم خوني
• سرطان ريه
• آسم
• ذات الريه

طرز كار پلي اكسيمتر

خون حاوي همگلوبين است كه مولكول هاي اكسيژن را از ريه ها به قسمت هايي از بدن كه نياز به اكسيژن دارد، مي برد. در واقع اين دستگاه نشان مي دهد كه اكسيژن موجود در هموگلوبين چقدر از اندازه ي نرمال فاصله دارد. هموگلوبين به رنگ بنفش آبي است اما زماني كه به ميزان كافي اكسيژن دارد، به رنگ قرمز روشن در مي آيد.

براي روشن شدن دستگاه كافي است انگشت اشاره ي يا هر قسمت از بدن كه داخل گيره (پروب) قرار دارد، حركت داده شود. پروبي كه روي قسمت خاص بدن قرار گرفته است، براي اندازه گيري ميزان اكسيژن هموگلوبين از پرتو نور قرمز و مادون قرمز استفاده مي كند. هموگلوبين حمل كننده اكسيژن، طول موج اين پرتو را جذب مي كند در آخر نيز مقداري از اين طول موج ها را از خود ساطع مي كند. داده هاي حاصل از طريق پروب جمع آوري مي شوند و به مانيتور ارسال مي شوند تا به صورت عدد به پزشك يا خودشخص نمايش داده شود. در واقع نسبت نور قرمز به مادون قرمز ارسال شده، ميزان اشباع اكسيژن را نشان مي دهد. با كشيدن انگشت از قسمت گيره دستگاه به طور خودكار خاموش مي شود.

سطح اكسيژن طبيعي در هموگلوبين، براي افراد بالغ بين 95 تا 100 درصد و براي نوزادان 95 تا 98 درصد مي باشد ولي در اين درصد در افراد مبتلا به بيماري هايي مانند آسم، سرطان ريه، نارسايي قلبي و … معمولاً پايين است. عدد ديگري كه نشان داده مي شود ضربان قلب مي باشد كه با واحد ضربان در دقيقه يا همان (BPM) مي باشد كه حد نرمال آن هم براي افراد بالغ 50 تا 90 ضربان در دقيقه و براي نوزادان 120 تا 180 ضربان در دقيقه مي باشد.

پالس اكسيمتر بر خلاف اكسيمترهاي دستي قابل حمل و سبك مي باشد و مي توان در خانه و هر جاي ديگر ميزان اكسيژن خون خود را اندازه گرفت. اكسيمترهاي دستي كه ثابت هستند و بيشتر در بيمارستان ها و مراكز درماني استفاده مي شوند ساختار پيچيده تري دارند و گيره به طور جدا از قسمت مانتيتور دار است و با سيم يه آن وصل شده است ولي در پالس اسكيمتر، دستگاه يك بخشي است و گيره و مانيتور به صورت يكپارچه باهم هستند.

انواع مختلف دستگاه اكسيمتري

سه نوع اكسيمتري داريم كه بسته به كاربرد و نياز بيمار مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد. پالس اكسيمتر، اكسيمتر دستي و اكسيمتر جنيني. كه به ترتيب شرح داده خواهند شد.

پالس اكسيمتر، رايج ترين دستگاهي است كه هم پرتابل و قابل استفاده در منزل است. داراي گيره سوسماري شكل براي قرار گرفتن بر روي انگشت است. صفحه ي نمايش بر روي خود گيره قرار دارد و ضربان قلب و ميزان درصد اشباع اكسيژن خون را نشان مي دهد.

اكسيمتر دستي، دستگاهي است كه موسسات پزشكي و بيمارستان ها از آن استفاده مي كنند. اين دستگاه ها كمي پيچيده تر از پالس اكسيمتر ها هستند. صفحه نمايش به گيره متصل نيست. در عوض يك كابل جهت اتصال گيره به صفحه وجود دارد. صفحه نمايش مواردي بيش از سطح خون اكسيژنه را نمايش مي دهد. گيره اين دستگاه در موارد اضطراري حتي مي تواند به انگشتان پا نيز وصل شود.

پالس اكسيمتر جنيني، براي تشخيص اينكه آيا كودك سالم است يا نه، مورد استفاده قرار مي گيرد. اكسيمتر معمولي ممكن است براي يك نوزاد متولد شده به سختي قابل استفاده باشد. اين دستگاه براي نوزادان داراي يك پروب است كه بر روي سر نوزاد قرار مي گيرد تا از طريق گذر اشعه هاي نور از جمجمه، ميزان اكسيژن را دريافت كند. اين عمل بر روي پاي نوزاد نيز قابل انجام است.